Do vậy, bản thân mỗi trường đại học phải luôn xác định tư duy đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo để khẳng định thương hiệu bằng việc cung ứng cho thị trường lao động những sản phẩm đào tạo chất lượng cao và gắn liền với định hướng nghiên cứu.

     Đối với vấn đề đào tạo, hiện nay chủ yếu các trường dựa vào kinh nghiệm, nguồn lực vốn có của mình khi xây dựng các chương trình đào tạo (CTĐT). Điều này dẫn đến việc nhiều ngành đào tạo có thế mạnh trước đây thì hiện nay tuyển sinh khó khăn, còn những ngành mới thị trường đang có nhu cầu lại không đào tạo, khiến cho sinh viên tốt nghiệp đạihọc (ĐH) ra trường không có việc làm ngày một nhiều. Điều đó cho thấy cách tiếp cận đào tạo hiện nay của các trường không còn phù hợp. Thực tế, công tác phát triển CTĐT trong các trường đại học ở Việt Nam chưa được chú trọng đúng mức, chưa có nhiều trường đầu tư vào công việc này, CTĐT cùng khối ngành thường có nhiều môn học giống nhau hoặc quá tập trung vào lý thuyết; CTĐT không theo kịp với sự phát triển, tức là chưa đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Mặt khác, những thay đổi trong xã hội có xu hướng đòi hỏi phải có những thay đổi tương ứng ngay trong CTĐT đại học bởi vì đó là giai đoạn cuối cùng của giáo dục chính quy và bước đệm quan trọng để người học tham gia vào thế giới việc làm. Việc đổi mới CTĐT có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực.

     Khoa Toán - Tin hiện có 28 cán bộ, trong đó có 22 cán bộ giảng dạy, 05 cán bộ phòng máy và giáo viên thực hành, 01 cán bộ văn phòng. Khoa có 04 bộ môn trực thuộc: Bộ môn Toán ứng dụng; Bộ môn Giải tích; Bộ môn Đại số và Hình học; Bộ môn Tin học. Trong khoa có 09 tiến sĩ; 01 giảng viên cao cấp, 01 giảng viên chính; 17 thạc sĩ; 01 cán bộ đang công tác tại Cộng hòa Pháp; 9 cán bộ làm nghiên cứu sinh (NCS) trong nước; 02 cán bộ đang học thạc sĩ. Ngoài ra, hỗ trợ công tác giảng dạy và đào tạo cho Khoa còn có 10 cánbộ kiêm nhiệm đang công tác tại các đơn vị khác trong Trường (01 GS, 02 PGS, 02 TS và 05 ThS).

     Những năm gần đây, số lượng sinh viên của Khoa nói chung và cử nhân Toán – Tin ứng dụng nói riêng giảm dần theo các năm. Một trong những nguyên nhân dẫn đến kết quả trên là do sự xuất hiện của quá nhiều trường đại học trong khi nền kinh tế tri thức ở nước ta còn manh nha: cung vượt cầu; khó khăn/tốn kém trong tìm kiếm việc làm sử dụng bằng ĐH ở rất nhiều ngành trong khi đó cơ hội việc làm ở các khu công nghiệp tương đối sẵn sàng với đòi hỏi thấp: tốt nghiệp THPT, thậm chí THCS. Hơn nữa, sinhviên ngành Toán và Toán - Tin với chương trình đào tạo hiện có chưa phát huy được khả năng thích nghi với môi trường mới và năng lực hạn chế nên ít có khả năng tìm việc khác ngoài nghề giáo trong khi bản thân ngành Sưphạm đang rất thừa cung.

Từ những thực trạng nêu trên, tôi xin đề xuất một số giải pháp như sau:

     Về tổng thể, giáo dục đại học Việt Nam có lẽ cần phải chuyển đổi từ giáo dục theo tiếp cận nội dung sang giáo dục tiếp cận năng lực. Bước chuyển đổi này theo tôi là phù hợp với tình hình thị trường lao động hiện nay khi mà năng suất lao động của Việt Nam luôn ở mức thấp, khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động quốc tế rất yếu.

     Để thực hiện một công việc, người học sau khi ra trường cần trang bị đủ 3 yếu tố quan trọng đó là: Kiến thức (Knowlegde), Kỹ năng (Skills) và Thái độ (Attitude). Tiêu chuẩn đánh giá đào tạo theo năng lực thực hiện được xác định từ năng lực của người lao động lành nghề trong công việc, nên sau khi kết thúc đào tạo người học có thể đảm đương luôn vị trí lao động tương ứng.

     Thứ hai, mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế cũng được cho là một phương án tốt cho bài toán tuyển sinh khó giải như hiện nay. Qua tìm hiểu 10 trường ĐH tốp đầu, chỉ có trường Đại học Hoàng gia Phnom Penh là có Khoa Toán, nằm trong Khoa Khoa học máy tính với trình độ của giảng viên cao nhất là thạc sĩ; Điều này chứng tỏ Lào là một thị trường tiềm năng, khát khao và thiếu hụt trầm trọng nhân lực ngành Toán học, hoàn toàn trái ngược lại với ở nước ta. Thỏa thuận hợp tác giữa Việt Nam với các nước bạn như Lào và Campuchia sẽ là cơ sở để các cơ sở giảng dạy và nghiên cứu có điều kiện để phát huy tiềm lực đội ngũ nghiên cứu và giảng dạy có trình độ cao.

     Thứ ba, riêng đối với ngành Toán ứng dụng chuyên ngành Toán – Tin ứng dụng, Khoa, Bộ môn cần phối hợp với nhà trường mạnh dạn chuyển đổi và xây dựng chương trình đào tạo thiên về ứng dụng CNTT hơn là đào tạo song song hai ngành như hiện nay. Nhu cầu tuyển dụng ngành IT, theo phân tích của VietnamWorks, trong 3 năm vừa qua, số lượng công việc ngành Công Nghệ Thông Tin – Phần Mềm đã tăng trung bình 47% mỗi năm. Cụ thể, từ đây đến năm 2020, nếu tiếp tục tăng trưởng nhân lực ở mức 8%, chúng ta sẽ thiếu hụt khoảng 78.000 nhân lực IT mỗi năm, và đến năm 2020 sẽ thiếu hơn 500,000 nhân lực IT, chiếm hơn 78% tổng số nhân lực IT thị trường cần.

     Một trong những nghề IT đang được ưa chuộng hiện nay trên thế giới và đặc biệt ở nước ta đó là Chuyên gia kiểm thử phần mềm – Tester. Tester chỉ là một hướng đi nhỏ trong ngành công nghệ thông tin rộng lớn. Tuy nhiên vị trí của nghề này đang là một điểm sáng, cần rất nhiều nguồn nhân lực. Như chúng ta đều biết, công nghệ phần mềm đang ngày càng phát triển, vì thế mà ngành kiểm thử phần mềm cũng vì thế mà phát triển theo. Nếu như ở nước ngoài, tỉ lệ giữa lập trình viên và tester là 1: 3 (cứ 1 lập trình viên sẽ có 3 tester) thì ở Việt Nam tỉ lệ này là 5-6 lập trình viên mới có 1 tester và chỉ những công ty phần mềm lớn mới có được đội ngũ tester chuyên nghiệp.

• Nghề Tester không có tuổi. Đối với nghề lập trình sự nhạy bén của tuổi trẻ rất quan trọng, nhưng đối với Tester thì kinh nghiệm tích lũy nhiều năm mới là điều quan trọng nhất.
• Nếu Tester giỏi tiếng anh thì càng có cơ hội làm ở công ty phần mềm lớn với các dự án outsourcing của nước ngoài với mức lương rất khủng 15-20triệuđồng, thậm chí còn có cơ hội đi làm tại các nước phát triển như Nhật, Mỹ, Canada…
• Mức lương của một tester cao và ổn định: Với 1 tester mới từ 5-6triệuđồng, mức lương này sẽ tăng dần theo kinh nghiệm mà tester có, với tester cứng kinh nghiệm từ 4-6 năm mức lương có thể lên đến 12-15triệuđồng.

Với những con số cụ thể như vậy, việc chuyển hướng, đổi mới CTĐTsang CNTT là hoàn toàn có cơ sở và là một thị trường lao động tiềm năng.

Hình ảnh:

Bài viết có sử dụng các số liệu điều tra của TS. Trương Minh Tuyên, TS. Nguyễn Thanh Sơn và một số đồng nghiệp khác.

Hoàng Thị Hà, KhoaToán - Tin